HAMİLELİK BOYUNCA SAĞLIK

UZMANLARI YAKINDAN TANIMAK

Hamileliğiniz ve doğumunuz sırasında, ebeden çocuk hekimine kadar karşı karşıya gelebileceğiniz çeşitli uzmanlar vardır. Hangi işlerle uğraştıklarını öğrenmeniz, her birinin uzmanlık dalıyla ilgiii deneyimlerinden yararlanmanızı kolaylaştırır. Bu ilk muayeneden sonra, hami­lelik dönemi boyunca, en az 4 muayeneden geçmeniz gerekir. Bunlardan birincisi hamileliğin 3. ayında, ikincisi 6. ayında, üçün­cüsü 8. ayının ilk 15 günü içinde, dördüncüsü de 9. ayın başında ol­malıdır. Bu 4 muayene, aslında “en az” 4 demektir. Her anne adayının, hamileliğinin 3. ayından başlayarak, olanak varsa her ay doktor muayenesinden geçmesi çok daha doğru olur.
ULTRASON
Hamile olduğunuzdan kuş­kulandığınız andan başlaya­rak, doğal olarak tıbbi öğütlere” gereksinme duyacak ve bunları işitmek isteyeceksiniz. Ha­mile olduğunuz testlerle kesinlik ka­zandıktan sonra, aklınıza bir sürü soru üşüşmesi son derece nor­maldir: Önce kime başvurayım? Bu konuyla ilgili ne gibi sorular sor­mam gerekir? Bir uzmana ne zaman görünmem gerekir? Bebeğimi ne­rede dünyaya getirmem iyi olur?
Evin yatak odasında, diplomasız bir ebeden, hattâ bir komşu kadı­nın yardımıyla doğum yapmaktan başka çare bulunmayan günler, neyse ki artık çok gerilerde kaldı. Ama günümüzdeki uzman perso­nel bolluğu ve çeşitliliği de, ilk günlerde belirli bir sorun oluştu­rabilir ve hamileliğinizle, doğumu­nuzla ilgili bu kadar çok ve farklı uzman bulunması, kafanızı karıştı­rır.
Batı ülkelerinde çok yaygın olan, ülkemizde de her geçen gün yay­gınlaşan bir uygulama da, hami­lelik süresi içinde 3 kez ultrason aygıtıyla incelemeden (ultrasonografi ya da ekografi) geçmektir.
Bunlardan birincisi, ilk âdet gör­meyi izleyen 10. haftaya doğru,
yaptırılabilir. Unutmamanız gereken şey, tümünün ortak bir yanı olduğudur: Normal bir bebek dünyaya getirmeniz için, hamileliğiniz boyunca size yardımcı olmayı amaç almaktadırlar.
HAMİLELİK DÖNEMİ MUAYENELERİ
Hamile olduğunuz kesin biçimde belirlendik­ten sonra, ilk başvuracağınız uzman, bir kadın-doğum doktorudur. İster özel bir kadın-doğum uzmanına, ister bir hastane ya da doğum kliniğinin kadın-doğum uzmanlarına başvurun, bu ilk muayenede, uzman, genel sağlık durumunuzu inceleyecek, bebeğinizi yaklaşık olarak hangi tarihte dünyaya getire­ceğinizi söyleyecek ve sonraki muayeneler konusunda gerekli bilgileri verecektir. Hastanede sizi sersemletecek kadar çok sayıda doktorla karşılaşabilirsiniz. Bu doktorların her biri, kendi uzmanlık dalıyla uğraşır. Hamileliğiniz düzgün gittiği sürece, bunlardan, düzenli olarak yalnızca bir-ikisiyle ama doğumdan sonra biraz daha fazlasıyla-ilişkiniz olur. ikincisi 20. haftaya doğru, üçüncüsü 35. haftada yapılır. Birinci­sinde, hamileliğin başlangıç tarihi aşağı yukarı 48 saatlik bir yanılgı payıyla belirlenir; gebeli­ğin embriyosuz olup olmadığı konusunda bilgi edinilir. İkincisi, dölütün (fötüs, cenin) beyin, kalp, bağırsak, mide, karaciğer, omurga, vb. bütün organlarının incelenmesini sağlar; ayrı­ca, anne-baba adaylarına istiyorlarsa, bebeğin erkek mi, kız mı olabileceğini öğrenmeleri fır­satını verir. Üçüncüsü, bebeğin normal bi­çimde gelişip gelişmediğini, “dölyatağı içinde. büyüme gerilemesi” olup olmadığını ortaya koyar.
BEDENİNİZDEKİ DEĞİŞİKLİKLER Daha hamile kaldığınız gün, yumurtacığınız gereksinmelerini karşılamaya hazırla­mış gibi çok büyük bir değişiklikler dizisini başlatır. Bu değişiklikler bütün organlarla ilgi­lidir; ruhsal durumunuz bile olaydan etkilenir. Bedeninizin temel işlevlerinde bir canlanma olur:
•Kalp atışlarınız ve kalp debiniz (dakikada her karıncık kasılması sırasında atılan kan hacmi) hızlanır.
•Toplam kan miktarının artması, alyuvarla­rınızın biraz azalmasına (ama kansızlığa yol açmaz) neden olur. •Tansiyonunuz biraz düşer. •Solunumunuz hızlanır ve daha çok oksijen tüketmeye başlarsınız.
•İştahınız artarken, sindirim işlevinizin yavaş­laması, kabızlığa yol açabilir. •Böbreklerinizin etkinliği artar ve sık sık idrar çıkarırsınız.
•Beden ısınız hep 37″°C dolaylarındadır. •Hormonlarınızın salgılanmasında da gerçek bir altüst oluş yaşanır. Yumurtlamadan sonra döllenme olmamışsa, san cisim (yumurtadan çıkmış foliküle verilen ad) parçalanır ve ondördüncü günden başlayarak hormon salgıla­ması sona erer. Bu hormonlar kan dolaşımı­nızda derece derece azalır ve sonunda âdet kanamanızın (regl) başlamasına yol açar. Oy­sa, yumurta döllenip, dölyatağmıza yerleşir yerleşmez, yukarda sıralanan olayların hiçbiri gerçekleşmez. San cisim, hamilelik sarı cis­mine dönüşür; ilk iki ay boyunca, önemli ölçüde görülür.
Doktorlar ve hemşirelerin bir serviste işleri düzenli yürütmelerinden, servis şefi sorumludur.Oganizmanız, öbür yabancı mad­delere karşı yaptığı gibi onu dışarı atmaya ça­lışmak bir yana, tersine, korumak ve canlı kalmasını sağlamak için hazırlıklara girişir. Gerçekten, yumurtanın dölyatağına (uterus) yerleşmesi (yuvalanma), bedeninizde hemen, sanki bedeniniz kendini daha önce embri-
Hamilelik dönemi boyunca, ilk muayeneden sonra, temelde 4 muayeneden geçmeniz gerekirse de, 3. aydan başlayarak her ay doktor muayenesinden geçmeniz daha doğrudur. SORULAR VE YANITLAR
S Omurgadan uyuşturma yapılması ne zaman istenebilir?
Y Omurgadan uyuşturma (epidural anestezi) yapılmasını, bebeğinizin çıkmasına çok az süre kaldığı durumlar dışında. doğumunuzun her aşamasında isteyebilirsiniz. Omurgadan uyuşturmayı bir anestezi uzmanı uygulayacaktır.

İlk muayene
Hamilelik döneminin ilk muayenesinde şunlar belirlenir:
•Genel sağlık durumunuzun nasıl olduğu.
•Sonraki
muayenelerin hangi tarihlerde yapılacağı.
•Hangi hastane ya da klinikte doğum yapacağınız.
•Muayenelerinizi özel doktora mı, hastanede mi yaptıracağınız.
EK YARDIMLAR
•Eczacınız: Semtinizdeki eczacı, her şeyden önce, kişisel hamilelik testi konusunda yardımcı olur. Bunun dışında, doktorunuz yazmadıkça, hamilelik dönemi boyunca aspirin bile olsa ilaç kullanmayın. Bebeğinize ve size zarar verebilir.
•Diş hekiminiz:Hamilelik sırasında ve izleyen aylarda, sık sık diş hekiminize kontrola gitmeniz gerekir: Hamilelik, dişleri etkileyen bir olaydır.
•Kitaplar:Hamilelik ve doğumla, çocuk bakımıyla ilgili kitaplar, ansiklopediler okumanız, size çeşitli sorunlar ve yöntemler konusunda, olaylarla karşı karşıya kalmadan önce bilgi verir. Bununla birlikte, her hamile kadın, her doğum, her bebek, birbirinden çok farklı olduğundan, verilen bilgilerin genel bilgiler olduğunu aklınızdan çıkarmayın ve gerek kendi sağlığınız, gerek bebeğinizin sağlığı konusunda her sorunla karşılaştığınızda, mutlaka doktora başvurun.
Hamilelik dönemi muayeneleri sırasında, en az iki kez kan vermeniz istenecektir. Sizin ya da bebeğinizin sağlığını daha yakından izlemek gerekiyorsa, daha çok da kan örnekleri alınabilir. Hamilelik ve doğumla ilgili sorularınızın birçoğunu, bu deneyimi daha önce yaşamış bir yakınınız ya da arkadaşınız da büyük ölçüde yanıtlayabilir (altta). Bunlar, arkadaşlığı pekiştiren, içtenlik dolu dakikalardır.Önemli ölçüde hormon (özellikle östrojenler ve proges-teronlar) salgılar. Eten (plasenta), bir yandan göbek bağı (kordonu) aracılığıyla siz ve be­beğiniz arasındaki besin alışverişini sağlarken, bir yandan da kendi hormon salgılamaya gi­rişir: Özellikle gonadotropin ya da büyüme hormonu (kanınızda ölçülebilir).
Hamileliğinizin 6. haftasından başlayarak eten, sarı cismin işlevini üstlenir ve başlıca progesteron üreticisine dönüşür.
“Hamilelik hormonu” da denilen progesteron, yumurtlamanın hazırlanmasında ve yu­murtanın yuvalanmasında önemli rol oynar. Beden ısınızın hep 37 °C dolayında olmasına da bu hormonun varlığı yol açar. Üreme organlarınızda da büyük değişiklikler olur. Yukarıda sözü edilen hormonların etki­siyle, bebeğin sığabilmesi için dölyatağınız ge­rilir ve hacmi artar. Başlangıçta 6 cm’yken, hamileliğinizin sonunda 32 cm olacaktır.
Göğüsleriniz, hamileliğinizin daha birinci ayından başlayarak süt vermeye hazırlanır: Şi­şerler; gerilir, ağırlaşırlar; hattâ ağrılı olabilir­ler.
HASTANE EKİBİ
Hastane ekibi terimi, başvurduğunuz serviste görevli hekimleri topluca belirten terimdir. Her servisin şefi, seçmiş olduğu uzmanlıktır.Doğum öncesinde, yoga kursuna katılarak bebeklerini daha rahat dünyaya getirmeye hazırlanan hamile kadınlar. Batı ülkelerinde çok yaygın olan buna benzer hamilelik dönemine uygun beden hareketlerinin yapıldığı özel kurslar, ülkemizde de büyük kentlerde birbiri ardına açılmaya başlamıştır.
Bir kadın doğum uzmanının, sezaryenle henüz alınmış bir bebeğin durumunu inceleyişi. Operasyonun yapılma nedenine bağlı olarak, bebek bakımı için annesine verilecek ya da gözlem altında bulunması için bir özel bakım birimine koyulacaktır.Bu doktor, dalında uzun ve zorunlu bir öğrenim görmüş bir uzman doktordur. Aynı dalda öğrenim gören daha alt basamaklardaki doktorların oluşturduğu bir ekibin başındadır. Bu ekibin en ait düzeyinde, güniük sıradan işlerin ve polikliniklerin büyük bölümünü çekip çeviren asistan doktorlar gelir. Onların üstünde, değişen sayıda asistanın başında bulunan başasistan, en üstte de servis şefi yeralır.
KADIN-DOĞUM SERVİSİ ŞEFİ
Kadın-doğum servisi (jinekoloji) şefi, dene­yimli bir kadın-doğum uzmanıdır (jinekolog). Aslında normal bir hamilelik dönemi boyunca, onunla çok az karşılaşırsınız. Ama bir amni-yosentez uygulanması gerekip gerekmediği, doğumun omurgadan uyuşturmayla mı ya da genel uyuşturmayla mı yapılacağı, sezaryen gerektiren bir durum olup olmadığı, vb. bü­tün önemli kararları veren odur. Ayrıca, nor­mal muayeneleriniz konusunda herhangi bir kuşkuya kapılırsanız, durumu ona anlatmanız gerekir.
ÇOCUK HASTALIKLARI UZMANI
Çocuk hastalıkları uzmanı (pediyatrist), bebeklerin ve çocukların sağlığı konusunda uzmanlaşmış bir doktordur. Bir sorunla karşı karşılaşmadıkça bebeğinizin doğumdan sonra kuvöze ya da özel bakım birimine alınması ge­rekmedikçe, hamileliğiniz boyunca ve doğum sonrasında onunla genellikle karşılaşmazsınız. Ama söz konusu durumlarda, yeni dünyaya getirdiğiniz bebeğinizin bakımının sorumlu­luğunu o üstlenecektir. Zor bir doğum ya da sezaryen sonrasında da, genellikle çocuk has­talıkları servisi başasistanı, bebeğinizi tepeden tırnağa bir beden muayenesinden geçirecektir.
ANESTEZİ UZMANI
Anestezi uzmanı, uyuşturma (anestezi) ve ağ­rı dindirme uygulamasını yöneten uzmandır. Genel uyuşturma mı, omurgadan uyuşturma mı (epidurai anestezi) uygulanacağına karar verildikten sonra, bu işlemi o uygular. Omur­gadan uyuşturma, sezaryen ameliyatı sıra­sında bilincinizi yitirmemenizi sağlar. Omur­ganın sert zar boşluğuna iğneyle genel bir uyuşturucu verilmesine dayanan, böylece bedenin alt yanını uyuşturan ve ağrıyı yok eden, ama bilincin yitirilmesine yol açmayan bir uygulamadır.
ÖBÜR UZMANLAR
Fizik tedavi (fizyoterapi) uzmanları, çeşitli nedenlerle bazı ya da bütün organlarının hareketleri kısıtlanmış ya da bütünüyle yitiril­miş insanları yeniden hareket eder duruma getirmeyi amaç alan beden egzersizleri ko­nusunda eğitim görmüşlerdir. Bazıları, hamile kadınlara uygulanacak özel egzersizler konu­sunda da uzmanlaşmıştır.

Bir doğum servisinde yeni doğmuş bir bebeği şefkatle giydiren bir hastabakıcı. Doğumdan sonra hastanede kalış süreniz, sizin ve bebeğinizin sağlık durumuna bağlıdır. Parasal durumunuz uygunsa, iyice kendinize gelmeyi beklerken, fazladan birkaç gün bakılmanın tadını çıkarın. Röntgen uzmanları (radyologlar), X-ışını ve ultrason tarama bölümlerinde çalışırlar. Ultrason incelemesi, güvenli ve ağrısız bir incele­medir; yukarda da söylendiği gibi, bebeğin dölyatağındaki durumuyla ilgili çok yararlı gö­rüntüler verir. Bunun dışında, hamilelik dö­neminiz boyunca röntgen uzmanına ihtiyacı­nız olmayacaktır; tersine hamile kadınların, röntgen filmi çektirmemeleri gerekir. Bu arada sık sık karşılacağınız hastane personeli arasında, kadın-doğum uzmanının her ge­rekli gördüğü zaman kanınızdan örnek alacak ve kan-idrar örneklerinizi inceleyecek laboratuvar personeli de vardır.
Sağlıklı bir bebeği babasına gösteren bir hastane görevlisi. Dünyaya gelen her yeni sağlıklı bebek, hastane personeli için bir kıvanç kaynağıdır.
BEBEĞİN GELİŞMESİ
*3. Hafta (boy: 2 mm): Kalp taslağı belirir. *4. Hafta (boy: 5 mm): Embriyo (dölüt) iki şişkinlikten oluşmaktadır: Baş ve kıç. Kalp at­maktadır. Karaciğeri pankreası taslakları belirmektedir. ı