Sezaryen Doğum

Çoğu doğum öncesi kursunun, hamilelik kitaplarının ve medyanın daha çok doğumun nasıl olacağı konusuna yoğunlaştıklarının bilincindeyiz. Ama aslında hamile kadınların büyük çoğunluğu bebeklerini sezaryen yöntemiyle doğurmaktadır. Bu yüzden sizin de sezaryen doğum yapmanız gerekirse ihtiyacınız olan tüm bilgileri bulabilmeniz için detaylı bir bölüm hazırladık.

Sezaryen doğan bebeklerin sayısındaki artışa rağmen, toplumumuzda pek çok kişi bu doğum yönteminin iyi olmadığını düşünmeye devam etmektedir. Gerçekten de bazı insanlar bu yöntemi en son çare olarak tercih etmektedir. Tabii ki böyle düşünmekte özgürler ama benim endişem sezaryen doğum yapması gereken kadınların, çocuklarını doğal yolla doğuramadıkları için kendilerini başarısız hissediyor olmalarıdır.
Hamile kadınların çocuklarını dünyaya getirme yöntemi konusunda hiçbir şekilde kendilerini baskı altında hissetmemesi gerektiğini düşünüyorum. En deneyimli doktor ve hemşireler bile doğum sırasında neler olacağını önceden bilemez, bu yüzden “Eğer diğer yöntemler başarılı olmazsa sezaryen yapılır” şeklindeki bir öneri bence son derece düşüncesiz ve duyarsız bir yaklaşımdır. Her doğum farklıdır ve bebeğinizi dokuz ay karnınızda taşıdıktan sonra sağlıklı bir şekilde dünyaya getirmek hiçbir koşulda başarısızlık olarak değerlendirilemez. Sezaryen, bu “başarısızlıktan çok uzak olan çok iyi bir yöntem demektir. Bebeğinizi sağlıklı bir şekilde dünyaya getirdikten sonra hangi şekilde doğum yaptığınızın pek de onemı olmadığını düşünüyorum. Sezaryen doğum elektiftir – yani doğumdan önce karar verilip planlanarak yapılabilir veya doğum başladıktan sonra acil olarak uygulanabilir. Sezaryen gerektiren nedenler farklı olsa bile her iki durumda da yapılacak olan operasyon aynıdır.
İsteğe Bağlı veya Acil Sezeryan: Sezaryenin tavsiye üzerine veya özellikle isteğe bağlı yapılmasını belirleyen bazı nedenler vardır. Ama unutmamak gerekir ki bunlardan sadece bazıları kesin göstergelerdir, çoğu kişinin durumuna ve
doğuma bağlıdır. İsteğe bağlı sezaryen ameliyatı, vajinal doğumun anne ve/veya bebek için riskli  olduğunu gösteren tıbbi nedenler olduğunda yapılmaktadır. Bu, vajinal doğum yapmaya çalışmamaksınız demek değildir, ama anne ve doğum öncesi uzmanlar için sezaryen, en güvenli seçenek olacaktır. Bebeğin ters geldiği veya vajinal doğumu zorlaştıran bir konumda olduğu, annede plasentanın önde geldiği, ikiz bebek beklendiği, annede böbrek, ciğer veya kalp rahatsızlığı, preeklampsi veya ciddi yüksek ansiyon olduğu durumlarda tercih edilmektedir.

“Acil” sezaryen dendiğinde sanki bir felaketi önlemek için bebeğin dakikalar hatta saniyeler içinde doğurtulması gerekiyormuş gibi anlaşılabilir. Bu durum çok nadir olarak görülse de, genellikle “acil” sezaryen, bebeğin ilerleyen saatlerde sezaryen doğurtulmasımn en iyi yol olduğu konusunda herkesin hemfikir olması demektir.
Acil sezaryen göstergeleri, kordon kayması, fetal sıkıntı, tıbbi açıdan ve anne açısından doğumun ilerleyişi gibi doğumda ortaya çıkan beklenmedik olayları ve bebeğin güvenli bir şekilde doğması için orada bulunan ekip ve ekibin uzmanlığı gibi pratik konuları içeren pek çok etkene bağlıdır.

Ameliyatlı Doğumların Güvenilirliği: Sezaryen, diğerlerine oranla güvenli bir doğum yöntemidir. Komplikasyonlar genellikle, sezaryenin acil şartlar altında uygulanmasından veya daha önceden annede veya bebekte var olan sorunlardan kaynaklanmaktadır. Anestezi, antibiyotik, kan nakli, yetişkin ve neonatal yoğun bakım imkânları konusundaki tıbbi ilerlemeler sayesinde, çoğu durumda annenin riskleri ikinci plana itilmiş ve doğum sırasında bebeğe fiziksel bir zarar gelme olasılığı çok düşmüştür.
Ama tabii ki her ameliyat risklidir ve sezaryen ameliyatlarındaki riskleri belirli ölçüde artıran etkenler bulunmaktadır. Hamile kadın aşırı kiloluysa,sigara içiyorsa, ailesinde veya kendisinde daha önce tromboz görülmüşse, preeklampsi gibi hamilelikle ilgili bir sorun varsa veya epidural anestezi almasını engelleyen bir neden varsa komplikasyon riski artmaktadır.

Ameliyathanede Neler Olacak?

Bebeğinizi sezaryen doğurmaya karar verdikten sonra ebeniz ameliyata hazırlanmanıza yardımcı olacaktır. Eğer üzerinizde bol hastane elbisesi yoksa giymeniz istenecektir. Aynı zamanda, zor çıkan yüzükleriniz hariç tüm takılarınızı da çıkartmanız istenecektir. Doktor ameliyat sırasında kanayan kan damarlarını yakmak için elektrikli bir alet olan diyatermi kullanacağı için, yüzükleriniz bantlanarak ısı iletmeleri önlenecektir. Vücudunuzun yakınında bulunan üzeri kapanmamış tüm metaller, yüzeysel bir yanığa veya derinin su toplamasına neden olacaktır. Ameliyat sırasında durumunuzun kötüleşmesi söz konusu olduğunda, anestezi uzmanının ten renginizi iyi bir şekilde görüp değerlendirebilmesi için makyaj ve ojelerinizi çıkartmanız istenecektir. Eğer eşiniz de ameliyata girmek isterse,  bu bir planlı sezaryense ameliyathaneye yürüyerek gider, masaya oturarak veya yatarak epidural/spinal anestezi yapılmasını beklersiniz. Ama doğum başlamışsa ameliyathaneye yatakla götürülür ve içeri girdikten sonra ameliyat masasına alınırsınız. Etrafınıza baktığınızda çoğu hareket edebilen çelik masalarda duran çeşitli aletler göreceksiniz. Ameliyat masasının başında monitörler, düğmeler, tüp dolusu gazlar ve çok sayıda çekmecenin bulunduğu anestezi makinesini göreceksiniz. “Anestezi Uzmani, Çocuk doktorunun kullanması için bir ısıtıcı, oksijen tüpü ünitesi bulunmaktadır. Siz orada yatarken ameliyat hemşiresi veya ebe ameliyat için gerekli steril ekipmanları açarak masanın yakınına yerleştirecektir. Ameliyathanenin duvarları steril alet, eldiven, ameliyat elbiseleri, şırınga, iğne, pamuklu çubuk ve dikiş eşyalarıyla dolu olan raflarla kaplıdır.

Sezeryanda Anestezi: Ameliyathaneye girdikten sonra anestezi uzmanı, ameliyat boyunca sıvı alabilmeniz için kolunuza damar içi serum takar ve daha sonra epidural veya spinal blok yerleştirme işlemine başlar. Bu aşamada kadınların endişelerinin artması normaldir. Bazıları ameliyat nedeniyle olmasa bile omuriliklerine bir iğne girecek olmasından dolayı endişelenerek titreyebilirler. Anestezinin işe yaramayacağmı ve ameliyat boyunca ağrı hissedeceklerini düşünüp endişelenenler de olabilir. Bunların hiçbirinin olmayacağı konusunda sizi temin edebilirim. Anestezi uzmanları endişenin fiziksel belirtilerine alışkın olacaktır. Eğer kendinizi iyi hissetmediğinizi veya bayılacak gibi olduğunuzu söylerseniz size oksijen vereceklerdir. Kadın doğum bölümüyle çalışan her anestezi uzmanı annenin titremesine aldırmadan iğneyi sokabilme kabiliyetine sahiptir. Gerçekten de kendinizi rahat hissetmeniz için ellerinden geleni yaparak ameliyat boyunca rahatlamanızı sağlamak için neler olacağını açıklayacaklardır.
Planlı sezaryen durumunda anestezi bir iki dakikada etkisini gösterecektir ama (ameliyat sonrasında ağrılarınızı dindirmeye yardımcı olmak için) ek epidural kateteri takmak yaklaşık 20 dakika civarında sürecektir. Eğer acil olarak sezaryene alındıysanız gerektiğinde anestezinin dozunu artırabilmek için zaten epidural kateteriniz olacaktır ve bir iki dakika içinde etkisini gösterecektir. Epidural veya spinal bloğun düzgün olup olmadığını anlamak için anestezi uzmanı yüzde 100 emin olana kadar kontrol edecektir. Anestezinin takılı olduğu kısmın altına ve üstüne sprey sıkılarak hissedip hissetmediğinize bakılacaktır ve hissetmediğiniz anlaşıldıktan sonra bloğun düzgün olduğu kesinleşecektir. Son Hazırlıklar: Anestezi uzmanı ağrınız olmadığını teyit ettikten sonra mesanenize’ bir sonda takılır. Bunun iki amacı vardır. Birinci amacı ameliyat sırasında mesanenizin boş olmasını ve doğumu engellememesini sağlamaktır, ikincisi ise sonda ameliyatın ardından da yaklaşık 24 saat boyunca takılı olacağı için, sizi ameliyat sonrasında ağrılı bir şekilde yataktan kalkıp tuvalete gitmekten kurtarmaktır.
Daha sonra bikini bölgenizdeki tüyler tıraş edilir. Karnınızın her tarafı antiseptik solüsyonla silinir ve kesinin yapılacağı yer dışında kalan kısımlara steril örtüler örtülür. Örtünün başınıza yakın kısmı, aksini belirtmediğiniz sürece, ameliyatı görmemeniz için bir perde oluşturacak şekilde anestezinin durduğu ayaklara tutturulur.
Sezaryen Doğum: Her şey ayarlandıktan sonra doktor, tüyler yeniden çıkınca yara izi görülmeyecek şekilde, karnınızın alt kısmına, bikini bölgesine bir keşi yapar. Kesilerin boyu ve şekli değişik olabilmekle birlikte genelde yaklaşık 20 cm uzunluğunda düz veya bir gülümseme gibi hafif eğiktir. Cerrah rahmin alt kısımlarında derin bir keşi yapmadan önce yağ, lif ve kas doku tabakalarını keser.
Rahim açıldıktan sonra zarlar yırtılır (eğer daha yırtılmamışlarsa) ve amniyotik sıvı boşaltılır. Bazı sebeplerden dolayı, bebek çıkartılmadan önce tüm sıvı boşaltılır, dolayısıyla tüm steril örtüler, doktor ve hemşirelerin kıyafetleri ve ayakları ıslanır. Doktor daha sonra bebeğin duruşunu kontrol eder, elini rahme sokar, rahimde yapacağı kesiyle bebeği çıkartabilmek için başını kavrar ve pelvisten kurtarır. Bu alan dar olduğu için genellikle doğumu kolaylaştırmak için yardımcı doktorun rahmin üst kısmına baskı yapması gerekebilir. Eğer bebeğin başı garip bir konumdaysa küçük forsepslerle müdahale etmek gerekebilir.
Eğer doğumun ikinci aşamasında acil olarak sezaryene almdıysanız, asistanın, bebeği kesiyle çıkartabilmek için sizi muayene ederek bebeğin doğum kanalına geri girmesini sağlaması bile gerekebilir. Bu anne babalara biraz korkutucu gelebilir ama sizi temin ederim, bebek için hiçbir tehlikesi yoktur. Bebeğin başı yavaşça rahimden çıkarken, ağzı ve burnu mukus ve sıvılardan temizlenir, daha sonra omuzları ve vücudu çıkartılarak doğum tamamlanır.

Doğum Sonrası: Sezaryen yaklaşık bir saat sürer ama bebeğin doğumu bu bir saatin sadece beş dakikasını alır. Çoğu bebek daha bacakları rallimden çıkmadan önce ağlayarak bağırmaya başlar. Gerçekten de bebek, sezaryende dünyaya birden bire gelmektedir. Kordon penslenip kesildikten sonra bebek artık özgürdür ve anne babaya gösterildikten sonra sıvılardan temizlemek için alınır ve üşümemesini sağlamak için havlulara sarılır. Çocuk doktoru veya ebe, bebeği özel bölümde biraz ısıtmak, solunumunu ve kalp atışlarını kontrol etmek, vücudunu kaplayan verniksi temizlemek ve Apgar puanlarına bakmak için yenidoğan destek ünitesine alabilir. Derhal yoğun bakıma alınmasını gerektiren bir sorun olmadığı sürece sarılıp sarmalanan bebeğiniz size getirilir. Eğer yoğun bakıma alınması gerekiyorsa, gitmeden önce size gösterilecektir. Benim anne ve babam doğum sırasında resim çekebilmek için karnıma yakın bir yerde durmuşlardı. Bazıları ameliyatı veya doğumu görmek istemeyebilir. Sezaryen doğumlar anne için garip ve bazen de eğlenceli bir deneyim olabilir. Hiçbir acı hissetmeden karnınızın etrafında çalışan insanları görmek nadir yaşayacağınız bir deneyimdir. Bebek doğar doğmaz anestezi uzmanı, anneye rahmin kasılmasını ve plasentanın doğmasını sağlayan sintometrin enjeksiyonu yapar. Vajinal doğumda olduğu gibi doğumun üçüncü aşamasının aktif yönetilmesi rahim ve plasenta yatağındaki kanamayı önlemeye yardımcı olur. Plasentanın tam olup olmadığı kontrol edilir. Bu sırada doktor bir veya iki kat iplikle rahim kesişini dikmeden önce rahim boşluğunu temizler. Daha sonra rahme ulaşmak için kestikleri tüm doku tabakalarını eriyebilen dikişlerle tekrar dikerek, zımba veya iplikle tamamlar. Dikişler ilerleyen günlerde alınabilir. Anestezi verildikten dikişler tamamlanana kadar geçen zamanda sezaryen yaklaşık bir saat sürmektedir ama bebeğin doğumu bu bir saatin sadece beş dakikasını alır. Geri kalan zamanda anne anesteziden çıkartılır ve dikişler atılır.

Klasik Sezeryan: Rahmin üst kısmındaki kaslara dik olarak keşi yapılan klasik sezaryen, günümüzde çok nadir olarak uygulanmaktadır. Çünkü artık sezaryen doğumlarda, kasların ve kesilerin daha çabuk iyileşmesini sağlayan enine kesiler tercih edilmektedir. 30 haftadan küçük prematüre bebeklerde, narin ve küçük olan bebeği dar ve gelişmemiş olan alt kısımdan çıkartmanın zor olduğu ve bebeğin fiziksel bir travma “Sezaryen yaklaşık bir saat yaşamasına yol açacak durumlarda klasik sezaryen uygulanabilmektedir. Bebeğin enine durduğu ve zarların yırtıldığı bir durumda, rahmi ve bebeği ciddi bir travmaya sokmadan, bebeği alt kısma yapılan ufak bir keşiden çıkartmak mümkün değildir. Aynı şekilde, önceki ameliyadardan veya geniş rahim liflerinden dolayı alt kısma ulaşmanın zor olduğu durumlarda da klasik sezaryen uygulanmaktadır. Bu tür durumlarda, bir sonraki doğumda rahim yırtılması riski olduğu için, klasik sezaryen ameliyatı geçirmiş kişilerin sonraki hamileliklerinde vaiinal doğum yapmaları tavsiye edilmez.

Bir Kere Sezaryen Olan Diğerlerinde de Sezaryan Olmalı mıdır?
Eskiden sezaryen ameliyatlarında rahme dik kesiler yapıldığı ve bu nedenler rahim kasları zayıfladığı için, doktorlar bir sonraki doğumun vajinal olmasını pek istemezdi. Günümüzde sezaryen ameliyatların çoğunda rahmin alt kısmına yatay veya enine çok daha ince kesiler yapıldığından, iyileşme daha çabuk olmakta ve bir sonraki doğumda yırtılma riski çok azalmaktadır. Yine de vajinal doğum sırasında rahim yırtılması riski sezaryene oranla çok daha fazladır ve özellikle de doğum uyarılmışsa, bu risk daha da artmaktadır. Genel olarak konuşmak gerekirse, eğer daha önce tekrarlanması muhtemel olmayan bir nedenden dolayı sezaryen doğum yapmış bir kadın bir sonraki seferde vajinal doğumu denemek isterse, yüzde 70 başarılı bir vajinal doğum yapacağı söylenebilir.
Aynı şekilde rahim çok hassaslaşarak sonraki hamilelikleri riske sokmadan önce, bir kadının en fazla iki sezaryen doğum yapabildiğini belirten söyleyişler çok eskide kalmıştır. Yara dokularından dolayı rahim kaçınılmaz bir şekilde zayıflamış olsa da teorik açıdan, kişinin durumuna da bağlı olarak bir kadının istediği kadar sezaryen doğum yapmasını sınırlayan bir gösterge bulunmamaktadır.
Vajinal – Sezaryen Doğum
Vajinal doğum ve sezaryen doğum yapan kadınların doğum sonrasında yaşayabilecekleri olası komplikasyonları karşılaştırmak zordur, ama araştırmalar genel olarak, planlı sezaryene ilişkin risklerin daha marjinal olduğunu göstermektedir. Rahim mukozası veya idrar yolu enfeksiyonları ve doğum sonrası kanama riski, az da olsa artmaktadır. Vajinal doğumdan sonra emzirmek kolaylaşmaktadır ama doğumdan sonraki üç ay boyunca doğum sonrası depresyon ve cinsel ilişki sırasında acı duyma gibi sorunlar her iki doğum şekli için de geçerlidir. Sezaryen ameliyatından sonra hastanede daha uzun süre kalmanız gerekecektir. Büyük bir ameliyattan sonra iyileşmek, vajinal doğum sonrasına oranla çok daha zordur. Buna ek olarak, sezaryen ameliyatlarından sonra yetişkin yoğun bakımına alınmanız veya histerektomi gibi başka ameliyatlar da geçirmeniz gerekebilir. Öte yandan vajinal doğumdan sonra idrar tutamama ve ilerleyen yıllarda uterovajinal sarkma görülme riski artmaktadır. Yani özetlemek gerekirse her iki türün de avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır.