Manas Destanı

Manas Destanı’nda Manas’ın evlenmesi şöyle anlatılmaktadır: il içinde çok sözü geçen gök sakallı Mengdi Bay isimli bir kişi vardı. Mengdi Bay bir gün Manas’ın babası Yakup Han’a gelerek şunları söyledi: “Bilir misin, Temir Han isimli bir han vardır, yemeğinde tuzu çok, zen­gin bir insan. Temir Han’ın Kamkey ad­lı bir kızı var, bu kızın kolları adeta zırh gibidir. Bence Manas’a tek lâyık kız bu olsa gerek, gel bu kızı isteyelim.”

Manas’ın babası Yakup Han bu evlili­ği uygun görerek Mengdi Bay’ı Temir Han’a gönderir. Mengdi Bay’ın teklifini Temir Han hoş karşılamaz ve ona şöyle der: “Ey ala gök sakallı Mengdi Bay, sen soylu biri değilsin. Sen köle doğmuş bir kulsun. Ben kullarla işe girişmem.

Benim konuşacağım kişinin sol yanında yoldaşlar (yoro) sağ yanında yiğitler (çoro) bulunmalıdır. Yakup Han’ın eğer böyle bir yoldaş ve yiğitleri varsa, başına giyecek börkü varsa, etrafında gözü pek alpları varsa, kuvveti ile gelsin kızı­mı benden kendisi istesin.”

Mengdi Bay, Temir Han’ın söyledikle­rini Yakup Han’a nakledince Yakup Han Temir Han’dan kızı Kanıkey’i istemek üzere yola çıkar. Yakup Han, Temir Han’ın otağına vardığında ondan kızım ister, oğlu Manas’a Kanıkey’den daha münasip bir kız bulamadığım söyler. Yakup Han son olarak “Tuzunu gel pa­halı sat, kızı Manas’a vaad et” deyince Temir Han çok kızar, şöyle bağırır: “Ma­nas, henüz daha kan döktü, baş aldı mı ki?” Bunu duyan Yakup Han yerinden fırlar, “Manas’ın kırmızı savaş bayrağı­nı açıp dağlar gibi yürüdüğünü, fırtınalar gibi kükrediğini, yurtlar basıp iller aldı­ğım duymadın mı?” diye bağırır. “Kızı­nı vermezsen, elbette biz savaşır ve kızını harp ganimeti olarak elinden alırız” der.

Yakup Han öfkeyle yurduna döndük­ten sonra Temir Han beğlerini etrafına toplar ve onlara Yakup Han’a araların­da geçen konuşmayı nakleder. Beğler, Manas’m savaşçı ve kuvvetli olduğunu Kamkey’in güzellikle verilmediği takdirde kızı ve kızla beraber kavmin pek çok şeyini götüreceğini söylerler.

Yakup Han, yurduna döndüğünde oğ­lu Manas’ı yamna çağırır, “Oğlum, kırk yiğidini ardına al, Alman Bet’i de yamna al, git kendi işini kendin gör” der.
Bunu duyan Manas atlanır, pulatlanır ve maiyetiyle birlikte yola çıkar. Temir Han, Manas’m 40.000 kişilik bir orduyla geldiğini haber alınca onunla savaşmak­tan vazgeçer. Manas ile ordusunun ağır­lanmasını ve düğünün yapılmasını em­reder.

Manas’ın evlenmesiyle ilgili bu bö­lümde kız ve erkek babalarının çocukla­rının evleneceği kişilerde aradığı vasıflar açıkça ifade edilmektedir, iki taraf da birbirlerinde ekonomik ve sosyal yön­den eşitlik istemenin yamnda çocukların güçlü olmaları ve evlenecek çağa gelen kişilerin kendilerini savaşarak da ispat etmeleri gerektiği ifade edilmektedir. Ya­kup Han’ın ve Temir Han’ın davranış ve sözleri çocuklarına verdikleri değeri gös­termesi bakımından önemlidir. Manas, erkek çocuk olarak babası için ne kadar önemli ise Kamkey de kız çocuk olarak babasının indinde o derece değerlidir. Çağm gereklerine uygun olarak bahadırlığını ispat edip etmediğim bilmediği bir erkeğe kızım emanet edememektedir.